Co znaczy zgrzytać zębami?

„Płacz i zgrzytanie zębów” – tak się bardzo często, w nieco żartobliwy sposób, określa ciężką i kłopotliwa sytuację. Co jednak jeśli owe „zgrzytanie zębów” wykracza poza kanon literackiej frazeologii i staje się faktycznym problemem? Większość ludzi prawdopodobnie od czasu do czasu zaciska zęby. Sporadyczne zgrzytanie zębami, w terminologii medycznej określane jako bruksizm, zwykle nie powoduje szkód, ale regularne zgrzytanie może doprowadzić do stopniowego uszkodzenia zębów i innych komplikacji w zakresie zdrowia jamy ustnej. W poniższym tekście postaramy się przedstawić co się tak naprawdę kryje za bruksizmem i odpowiedzieć na podstawowe pytania: co znaczy zgrzytać zębami, jakie są powody i objawy takiego zachowania, oraz jak je leczyć.

Czym spowodowane jest zgrzytanie zębami?

Chociaż zgrzytanie zębami może być spowodowane równie dobrze stresem i niepokojem, często występuje także podczas snu i jest znacznie bardziej prawdopodobne w wyniku nieprawidłowego zgryzu, sporych braków w uzębieniu lub krzywych zębów.

Zacznijmy od sytuacji stresowych. Z pewnością zgrzytanie lub zaciskanie zębów może być jednym z przejawów utrzymywania napięcia i reagowania na stres, a wiele osób, które doświadczają lęków lub chorują na depresję, również dotkniętych jest tą stomatologiczną przypadłością. W przypadku nieprawidłowości lub schorzeń na gruncie psychicznym dochodzi często do nocnych koszmarów sennych, którym także towarzyszy zgrzytanie. W związku z powyższym jednym ze sposobów efektywnego leczenia bruksizmu jest używanie tych samych technik behawioralnych, jakich można używać, aby pomóc sobie w radzeniu z lękiem i niepokojem. O różnych metodach psychoterapeutycznych wspomnimy jeszcze w dalszym ciągu niniejszego tekstu.

Ponieważ, jak wspomnieliśmy, zgrzytanie często występuje podczas snu, większość ludzi nie zdaje sobie zupełnie z tego sprawy. Jednak tępy, ciągły ból głowy lub ból szczęki po przebudzeniu jest charakterystycznym objawem bruksizmu. Wiele razy ludzie dowiadują się, że zgrzytają zębami od ukochanej osoby, która w nocy słyszy tego rodzaju niepokojące odgłosy. Może to być również spowodowane bezpośrednio rozmaitymi zaburzeniami snu, takimi jak na przykład bezdech senny.

Najczęściej jednak odpowiedzią na zadane pytanie „co znaczy zgrzytać zębami” okazują się rozmaite wady lub ubytki samego uzębienia. Wada zgryzu lub nieprawidłowe ustawienie zębów względem siebie to kolejna potencjalna przyczyna bruksizmu. Jeśli górne i dolne zęby nie zazębiają się ze sobą, wynikające z tego rozbieżności mogą sprzyjać obsesyjnemu zaciskaniu lub zgrzytaniu, co w konsekwencji może prowadzić do szybkiego zużywania szkliwa. Stąd już prosta droga do poważniejszych kłopotów zdrowotnych.

Jakie są objawy zgrzytania zębami ?

Co znaczy zgrzytać zębami biorąc pod uwagę objawy, które możemy zauważyć już na pierwszy rzut oka i ucha? Najbardziej oczywistym objawem będzie ten niemiły odgłos dobywający się ze szczęki osoby zgrzytającej zębami. Szczególnie dokuczliwy może być w nocy i powodować zakłócenia snu. Są jednak i inne, poważniejsze symptomy zgrzytania zębów.

Pierwszym, który należy tutaj wymienić jest ból i to nie tylko samej szczęki. Ból może dotyczyć także całej twarzy, a nawet szyi i ramion. Dzieje się tak dlatego, że podczas zgrzytania zębami dochodzi do nagłego skurczu i napięcia mięśni twarzy, a co za tym idzie również i szyi. Wspomniana bolesna szczęka może z kolei prowadzić do kłopotliwego stanu zwanego zaburzeniem skroniowo-żuchwowym (TMD). Idzie za tym usztywnienie mięśni żucia, co przekłada się na duży dyskomfort podczas spożywania posiłków. Ból może doskwierać również w uszach, a często towarzyszą temu także dolegliwości bólowe głowy, obejmując swoim zasięgiem skronie i potylicę. Kolejny skutek ciągłego napięcia mięśni twarzy i karku.

Poza bólem, zgrzytanie zębów objawiać się może także szybkim zużywaniem się szkliwa zębów. Stają się one tym samym bardziej łamliwe i podatne na rozmaite schorzenia. Obserwuje się wówczas nadwrażliwość uzębienia na czynniki zewnętrzne takie jak zimno czy ciepło, albo kwaśne potrawy. Ignorowanie takich objawów wywołanych zgrzytaniem zębów doprowadzić może do ubytków i utraty wypełnień stomatologicznych. Last but not least, pojawiać się mogą istotne zmiany estetyczne. Pomiędzy zębami zaobserwować można szpary, czyli diastemy, zęby ulegają też nienaturalnemu wychyleniu do przodu.

Zgrzytanie zębami – leczenie

Jeśli podejrzewasz, że możesz zgrzytać zębami, a stan taki pojawia się znacznie częściej, porozmawiaj koniecznie ze swoim dentystą. Może on zbadać usta i szczękę pod kątem oznak bruksizmu, takich jak tkliwość zębów i ich nadmierne zużycie. W przypadku gdy problem narasta, celowe okazać się może wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Przede wszystkim lekarz stomatolog może zalecić noszenie ochraniacza na zęby lub specjalnej szyny dentystycznej. Są one noszone głównie w nocy i chronią zęby przed uszkodzeniem. Mogą być także wykonane przez technika dentystycznego, w celu dokładnego dopasowania do zębów górnych lub dolnych. Generalnie szyny są droższe niż ochraniacze, ale działają dłużej i efektywniej. Warto również wykonać u stomatologa zdjęcia 2D i 3D twarzy oraz zębów i przeprowadzić komputerową analizę, co wskaże, w których miejscach zęby stykają się ze sobą nieprawidłowo i gdzie wymagana jest ich przedłużenie, zeszlifowanie lub zmiana profilu koron.

Pomocna może się okazać wizyta u lekarza rodzinnego. Osobisty doktor zna zazwyczaj najlepiej nasz ogólny stan zdrowia. Może udzielić trafnej diagnozy i porady, a także wytłumaczyć co znaczy zgrzytać zębami, często uspokoić… Jeżeli wszystko wskazuje na to, że problemy z bruksizmem wynikają z zachowań behawioralnych na tle nerwowym konieczne może się okazać skierowanie na terapie zmniejszające stres.

Psychoterapia w leczeniu bruksizm

Kolejnym ważnym elementem wielokierunkowego leczenia bruksizmu jest właśnie psychoterapia, która może obejmować terapię poznawczo-behawioralną oraz ćwiczenia relaksacyjne. Terapia poznawczo-behawioralna jest rozwiązaniem polegającym na zmianie wzorca zachowania, co jest możliwe tylko w przypadku zmiany nastawienia samego pacjenta. Stosując to leczenie, ważne jest, aby stworzyć odpowiedni protokół postępowania z pacjentem, a następnie ściśle go przestrzegać i monitorować. Ważną kwestią jest również zwrócenie uwagi na oddychanie przez nos, a ćwiczenia oddechowe mogą pozwolić na zniwelowanie stresu i pośrednio uciążliwych skutków bruksizmu.

Tak naprawdę tylko osoba dotknięta bruksizmem wie co znaczy zgrzytać zębami i jak bardzo niekorzystnie może to wpływać na ogólny poziom życia. Kluczowa jak zwykle jest właściwa diagnoza i wdrożone postępowanie lecznicze.